Podatek Tobina to nazwa, jaka została potocznie nadana podatkowi od niektórych transakcji finansowych, którego głównym celem jest znalezienie środka odstraszającego od zjawiska spekulacji.
Jest to koncepcja opracowana przez laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii Jamesa Tobina. Tobin przedstawił ten podatek w latach 70. w swojej publikacji „Propozycja międzynarodowej reformy monetarnej w Eastern Economic Journal”. Zasadniczo koncepcja ta, wywodząca się z keynesizmu, proponowała opodatkowanie przepływów kapitału na poziomie 0,5%, a tym samym zniechęcanie do postaw spekulacyjnych.
Podatek Tobina jest bardzo powracającym pojęciem w aktualnej dyskusji ekonomicznej. Cóż, stało się to kilkadziesiąt lat po jego powstaniu wzorcową ideą ruchu antyglobalistycznego w ostatnich latach.
Nakładając podatki na transakcje finansowe, teoretycy antyglobalizacji argumentują, że lepszy, sprawiedliwszy i bardziej efektywny podział bogactwa zostałby osiągnięty na całym świecie. Przed śmiercią w 2002 roku sam autor dystansował się od tego stanowiska, usprawiedliwiając się zdecydowanym obrońcą wolnego handlu.
Korzyści z zastosowania podatku Tobina
Główne korzyści z podatku Tobina:
- Wyższy poziom dochodów w rękach rządów i instytucji gospodarczych, które mogłyby trafić na słabiej rozwinięte obszary.
- Współpraca banków i podmiotów finansowych w redukcji zadłużenia krajów.
- Wkład w większą stabilność systemu finansowego przekładający się na większą solidarność z krajami ubogimi i nadzór ponadnarodowych organizacji nadzorczych.
Autor z Ameryki Północnej zaproponował nałożenie podatku na każdą transakcję lub operację finansową, która wykracza poza granice państw i między różnymi walutami lub walutami, zwłaszcza chcąc wpłynąć na przepływy kapitału w krótkim okresie. W ten sposób starał się zapobiec lub utrudnić istnienie większego zysku lub korzyści ze strony tych, którzy korzystali z wahań spowodowanych kursami walut.
Wraz z rewizją modelu w ostatnich czasach koncepcja została rozszerzona na inne aktywa, takie jak akcje, obligacje czy papiery dłużne.
Krytyka podatku Tobina
Wśród głównych krytyki podatku Tobina są:
- Odróżnienie spekulacyjnych i niespekulacyjnych przepływów kapitału nie jest takie proste. Spekulanci mogą wypracować mechanizmy uchylania się i przekształcania swojego kapitału, takie jak raje podatkowe.
- Jeśli ta stawka nie jest stosowana przez większość lub wszystkie kraje, to nie działa. Spekulanci zawsze bowiem znajdowaliby gdzieś schronienie dla swoich operacji.
- W walce z ubóstwem taki środek byłby niewystarczający, gdyby towarzyszył mu i był wzmacniany innymi środkami na rzecz rozwoju i wzrostu. Zwłaszcza w najbardziej potrzebujących obszarach planety.
- Może nawet zniechęcić do inwestycji ze względu na wzrost podatków.