Kryzys z 1929 r., znany również jako Wielki Kryzys, był jednym z największych kryzysów gospodarczych, które dotknęły gospodarki krajów uprzemysłowionych.
Pochodzi ze Stanów Zjednoczonych, skąd rozprzestrzenił się w inne miejsca. Koniec tego kryzysu nie może być umieszczony w konkretnym i identycznym momencie dla wszystkich krajów.
Początek Wielkiego Kryzysu w Stanach Zjednoczonych
Możemy wskazać jako punkt wyjścia Wielkiego Kryzysu 29 października 1929, dzień, który jest pamiętany jako Czarny Wtorek.
W tym dniu giełda w USA spadła do niespotykanych wcześniej wartości. Choć w poprzednich dniach giełdy przeżywały delikatne momenty, to jesień 20 października spowodowała gwałtowne rozprzestrzenianie się paniki.
Krótko przed tym, jak to się stało, inwestorzy na Wall Street wierzyli, że rozpoczął się złoty wiek, w którym rynki będą trwać przez długi czas z dużą stabilnością i wysokimi cenami. Amerykański ekonomista Irving Fisher posunąłby się nawet do stwierdzenia: the
Ceny akcji osiągnęły, jak się wydaje, stały wysoki poziom.
Irving Fisher (1867-1947)
Na tydzień przed Czarnym Wtorkiem rynek wszedł w sytuację niestabilności, która zakończyła odczuwane do tej pory uczucie euforii. Tym samym przy pierwszych symptomach inwestorzy zaczęli wycofywać się z rynku.
W poniedziałek 28 października Dow Jones stracił 13%. We wtorek 29, w wyniku gwałtownego spadku cen, wolumen transakcji wyniósł 16,4 mln akcji. Dow Jones dodał do spadku z poprzedniego dnia nowy spadek o 12%, co oznaczało, że akcje straciły około 14 000 mln dolarów.
Od tego momentu giełda weszła w spiralę spadków, z której wyjście zajęłoby dużo czasu, pogrążając kraj w poważnej recesji, która zaatakowałaby wiele innych krajów.
Przyczyny kryzysu 1929 r.
Co do przyczyn, które doprowadziły do kryzysu z 1929 r., nie ma wyraźnego konsensusu między ekonomistami a historykami.
Wielki Kryzys próbował wyjaśnić różnymi nurtami. Keynesizm i ekonomia instytucjonalna, monetaryści, a nawet heterodoksyjni ekonomiści dokonali swoich interpretacji …
Perspektywa keynesowska
Dla nurtów keynesowskich i ekonomii instytucjonalnej Wielki Kryzys wizja jest następująca:
- Kryzys z 1929 r. wiązał się z kombinacją podkonsumpcji i przeinwestowania.
- To stworzyło fikcyjną bańkę ekonomiczną. W pewnym momencie nastąpiła utrata zaufania, która doprowadziła do znacznego ograniczenia wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych.
- W rezultacie panika się rozprzestrzeniła, tak wiele osób próbowało zachować bezpieczeństwo, trzymając się z dala od rynków i trzymając pieniądze w gotówce.
- Gotówka przy spadających cenach dawała nadzieję, że z czasem ta sama ilość pieniędzy może skonsumować więcej dóbr. Fakt ten pogorszył sytuację podkonsumpcji, która ucierpiała w gospodarce.
Wyjaśnienie monetarystów
Dla tego strumienia quasy były:
- Wielki Kryzys był tylko kolejną recesją, która cyklicznie wpływa na gospodarki kapitalistyczne.
- Jednak rola władz monetarnych pogorszyła sytuację.
- W wyniku polityki pieniężnej, zwłaszcza ze strony Rezerwy Federalnej, spadła podaż pieniądza, co nie sprzyjało gospodarce.
- Jednocześnie niektórzy specjaliści zwracali uwagę na deflację, która zwiększyła realną wartość długu.
- Co ostatecznie sprawiło, że ci, którzy otrzymali pożyczkę lub kredyt, byli realnie winni więcej niż otrzymali.
Konsekwencje Wielkiego Kryzysu
Wielki Kryzys miał szereg konsekwencji we wszystkich krajach, przez które się rozprzestrzenił. Były to przyczyny ekonomiczne, społeczne i polityczne.
Konsekwencje ekonomiczne
Z ekonomicznego punktu widzenia Wielki Kryzys miał poważne reperkusje.
- Wiele banków zbankrutowało w wyniku niespłacania wielu osób, które podpisały kredyty.
- Dodatkowo spadła konsumpcja, co oznaczało spadek cen i obiegu pieniądza.
- Wiele firm z różnych branż zostało zmuszonych do zamknięcia. Rządy, licząc na rozwiązanie sytuacji wewnętrznej, zaczęły podejmować działania protekcjonistyczne.
- Wszystko to razem doprowadziło do spowolnienia aktywności gospodarczej. W efekcie podkopano dochód narodowy i bogactwo wielu krajów.
Konsekwencje społeczne
W tym kontekście gospodarczym pojawiły się ważne konsekwencje społeczne:
- Bezrobocie wzrosło alarmująco i szeroko.
- Ponadto pracownicy, którym udało się utrzymać pracę, drastycznie obniżyli swoje zarobki.
- Dzięki temu nierówności wzrosły i wpłynęły na spójność społeczną i stabilność systemu.
- Poziom dobrostanu osiągnięty w latach dwudziestych w wielu krajach zachodnich został okrojony.
- Jednak nie tylko klasa robotnicza została dotknięta. Klasy średnie zubożały, co spowodowało wielką polaryzację społeczną.
Konsekwencje polityczne
Najbardziej uderzające były chyba konsekwencje polityczne.
- Zaczęto kwestionować liberalne demokracje z różnych nurtów politycznych i ideologicznych.
- W niektórych krajach totalitaryzmy o charakterze faszystowskim, na czele z Niemcami i Włochami, uwiodły wiele osób, które tęskniły za wyjściem z trudnej sytuacji, w jakiej się znajdowały.
- Z drugiej strony, z innych sektorów socjalizm sowiecki zaczął być postrzegany jako możliwa alternatywa.
- Mimo wielu różnic interwencja gospodarcza państwa, choć z wieloma niuansami, była elementem wspólnym.
- Interwencje państwa wydawały się być w stanie złagodzić skutki kryzysu.
W związku z powstaniem faszyzmu II wojnę światową można rozumieć jako pośredni efekt Wielkiego Kryzysu lub kryzysu z 1929 roku.
Również w krajach o liberalnym systemie kapitalistycznym zaszczepiono ideę ingerencji w gospodarkę. Przykładem był Nowa umowa między 1933 a 1938 r. Jego celem było wspieranie najbiedniejszych grup ludności, reformy rynków finansowych i ożywienie amerykańskiej gospodarki poprzez program publicznej interwencji w gospodarkę. .
