Metoda naukowa to technika, która pozwala nam dotrzeć do wiedzy, którą można uznać za ważną z naukowego punktu widzenia.
Powyższe oznacza, że metoda naukowa spełnia dwie podstawowe cechy:
- Fałszowalność: Prawa lub teorie uzyskane dzięki tej technice można ponownie ocenić, to znaczy jest to propozycja, która z czasem, być może przy większej ilości dowodów, może okazać się niedokładna.
- Rozrodczość: Może być powielany w innym czasie i przez inną osobę, uzyskując ten sam wynik. Rozważmy eksperyment, który powtórzony w różnym czasie i przez różnych badaczy, jeśli zostanie wykonany w ten sam sposób, powinien prowadzić do tego samego wniosku.
Powyższe pozostawia nam bardzo ważny pomysł. Ufanie nauce jest czymś zupełnie innym niż posiadanie wiary.
Metoda naukowa polega więc niejako na zbliżeniu się do rzeczywistości i jest wynikiem procesu niezależnego od przekonań badacza. Nawet z biegiem czasu wiedza naukowa jest doskonalona i tylko próbuje dowiedzieć się, jak działa świat, zawsze w oparciu o dowody i rygorystyczne badania.
Etapy metody naukowej
Metoda naukowa składa się z szeregu etapów. Zatem etapy metody naukowej są następujące:
- Obserwacja: To zbieranie informacji z rzeczywistości, odnalezienie jakiegoś istotnego faktu, który zasługuje na zbadanie.
- Indukcja: Z tego, co zaobserwowano, zadawane są pytania w celu uzyskania stwierdzenia, które może mieć zastosowanie ogólne.
- Hipoteza: Pojawia się pomysł lub propozycja, która może wyjaśnić, co zostało przeanalizowane w poprzednich krokach.
- Eksperymentowanie: Podjęto próbę wykazania postawionej hipotezy przy pomocy elementów, którymi dysponuje badacz. Możliwe jest na przykład symulowanie badanego zjawiska w określonych warunkach. Należy zauważyć, że ten krok jest łatwiejszy do zastosowania w przypadku nauk przyrodniczych, takich jak fizyka i chemia. Z drugiej strony dla nauk społecznych to nie to samo, bo trzeba by na tym poeksperymentować z ludźmi. Możliwe jest jednak przeprowadzenie pewnych eksperymentów, na przykład poprzez umieszczenie osobników w określonych sytuacjach, w których muszą dokonać wyboru. Weźmy nawet pod uwagę, że szczepionki w zaawansowanym stadium rozwoju muszą być testowane na ludziach.
- Analiza: Obliczenia, wykresy lub tabele są wykonywane w celu podsumowania i skondensowania informacji. Chodzi o to, aby ukształtować i ułatwić zrozumienie danych uzyskanych z eksperymentów.
- Wniosek: Na podstawie wyników eksperymentu hipotezę można udowodnić lub obalić. Jeśli wystąpi to pierwsze, może powstać teoria lub prawo. Z drugiej strony, gdyby hipoteza została odrzucona, można by postawić inną.
Przykład metody naukowej
Możemy zaobserwować następujący przykład metody naukowej:
- Obserwacja: Obserwuje się, że młode gęsi wszędzie podążają za matką.
- Indukcja: Badacz zadaje pytania o to, dlaczego młode gęsi mają takie zachowanie. Może być instynktowne, generowane przez jakiś hormon lub może nauczyć się go od otoczenia.
- Hipoteza: Badacz stawia hipotezę, że młode gęsi podążają za matką, ponieważ jest to pierwsza istota, którą widzą po urodzeniu.
- Eksperymentowanie: Jaja gęsi są oddzielone od matki, tak że po wykluciu pierwszą rzeczą, którą widzą, nie jest ich matka, ale inna istota, na przykład ten sam badacz.
- Analiza: Sporządza się tabele, opisuje czasy i sporządza wykresy. Może się zdarzyć na przykład, że powyższe nastąpi po pewnym czasie (lub nie). Oznacza to, że gęś podąża za pierwszą żywą istotą, którą widzi, czy spędza z nią więcej niż 24 godziny. Zostanie to uwzględnione w analizie.
- Wniosek: Zakładając, że gęsi po narodzinach zaczną podążać za pierwszą żywą istotą, którą widzą, nawet jeśli nie jest to ich matka, hipoteza zostałaby potwierdzona.