Instrument finansowy to umowa między dwiema stronami, z której u jednej strony powstaje składnik aktywów finansowych, a u drugiej zobowiązanie finansowe.
Umowa opiera się na kupnie i sprzedaży instrumentu finansowego lub produktu. Strona, która kupuje instrument finansowy, będzie miała aktywa finansowe. W związku z tym stroną, która sprzedaje instrument finansowy, jest ta, która zaciąga zobowiązanie finansowe. Z drugiej strony składnik aktywów finansowych daje nabywcy prawo do otrzymania przyszłego dochodu od sprzedającego. Podobnie zobowiązanie finansowe zobowiązuje do wypłaty tego dochodu sprzedającemu instrument finansowy.
Tego typu kontrakty są bardzo ważne dla rozwoju gospodarki. Ponieważ jest źródłem finansowania dla sprzedającego, a dla kupującego źródłem opłacalności inwestycji.
Instrumenty finansowe w praktyce
Jednym z najbardziej znanych instrumentów finansowych są instrumenty o stałym dochodzie, takie jak obligacje rządowe. Wyobraźmy sobie więc, że chcemy kupić obligację od państwa niemieckiego, aby zrozumieć, jak działa tego typu umowa:
- Aktywa finansowe: niemieckie obligacje skarbowe
- Dojrzałość: 5 lat
- Kupon: 2% rocznie
- Cena: 1000 euro
Teraz, gdy kupimy niemiecką obligację, będziemy musieli zapłacić 1000 euro, aby uzyskać aktywa finansowe. W zamian za to przysługuje nam zwrot z tych 1000 euro inwestycji. Rentowność przekłada się zatem na 2% roczny zwrot, który otrzymamy do czasu wygaśnięcia kontraktu. Do tego należy dodać zwrot 1000 euro pożyczonych na koniec 5 lat.
Rząd niemiecki, jako sprzedający obligacje, przejmuje zobowiązanie finansowe, zmuszając się do wypłaty dochodu nabywcy. Te dochody to wspomniane wcześniej 2% rocznie, oprócz zwrotu 1000 euro na koniec 5 lat. Dlatego obligacja jest dla nas źródłem rentowności i źródłem finansowania dla rządu niemieckiego.
Charakterystyka instrumentu finansowego
Instrumenty finansowe mają szereg cech, które pomagają je zdefiniować. Możemy wyróżnić trzy:
- Płynność: Jest to zdolność aktywów finansowych do jak najszybszej konwersji na pieniądze bez utraty wartości.
- Ryzyko: Decydują o tym zarówno gwarancje, jakie sprzedawca daje w celu wywiązania się ze swojego zobowiązania płatniczego, jak i okres wygaśnięcia umowy. Im wyższa dojrzałość, tym większe ryzyko. Logicznie rzecz biorąc, niższe gwarancje od sprzedającego będą oznaczać również większe ryzyko dla kupującego aktywa.
- Opłacalność: Każdy zakup aktywów finansowych niesie ze sobą ryzyko. Rentowność jest wynagrodzeniem za to zakładane ryzyko. Dlatego im większe ryzyko, inwestor zażąda wyższego zwrotu.
Rodzaje instrumentów finansowych
W ramach instrumentów finansowych możemy wyróżnić dwie grupy: złożone i nieskomplikowane. Nieskomplikowane byłyby zarówno o dochodach zmiennych, jak i o stałym dochodzie. Kiedy mówimy o złożonych instrumentach, odnosimy się do pochodnych instrumentów finansowych, które wyjaśnimy poniżej:
- Finansowe kontrakty terminowe: Są to umowy finansowe, w których wymiana określonego składnika aktywów finansowych jest uzgodniona w przyszłości i po z góry ustalonej cenie. Warunki tych umów są zazwyczaj znormalizowane.
- Opcje finansowe: Są to instrumenty finansowe dające prawo kupującemu i zobowiązanie sprzedającego do przeprowadzenia transakcji po z góry określonej cenie i w określonym terminie.
- CFD: Nazywane są kontraktami na różnice, czyli kontraktami dwustronnymi, w których wymieniana jest różnica w cenie określonego aktywa. Różnica ta jest mierzona między czasem otwarcia kontraktu a czasem jego zakończenia.
