Teoria X i teoria X to dwa postulaty dotyczące tego, w jaki sposób pracownicy odnoszą się do swojej firmy i jakie motywy wpływają na ich zachowanie.
Czyli teoria X i teoria Y starają się wyjaśnić, z przeciwstawnych poglądów, co determinuje działania pracownika w ramach określonych celów stawianych przez jego pracodawcę.
Teorie te zostały podniesione przez Douglasa McGregora w swojej pracy „The Human Side of Organizations”, opublikowanej w latach 60. XX wieku.
Teoria X
Teoria ta zakłada, że ludzie wolą nie pracować i w miarę możliwości unikać rozwijania swojej pracy. Dlatego jednostki muszą być kierowane i kontrolowane poprzez mechanizmy nagradzania i karania.
Teoria ta zakłada, że jednostka ma tendencję do unikania wielkich obowiązków i nie ma ogromnych ambicji. Zamiast tego dąży do bezpieczeństwa i jest odporny na zmiany.
Model ten proponuje zatem, że liderzy firmy muszą być autorytarni i muszą bardzo ściśle kierować pracownikami, aby osiągnąć wyznaczone cele.
Teoria Y
Ta teoria mówi, że ludzie mają motywację do pracy. W ten sposób nie stronią od swoich obowiązków w poszukiwaniu bezpieczeństwa.
Teoria ta głosi, że pracodawcy powinni zachęcać swoich pracowników do myślenia, że mogą osiągnąć osobistą spełnienie, czyli próbować osiągnąć na przykład określone cele w życiu zawodowym, lub że mogą osiągnąć pewne cele, które napełniają ich satysfakcją. aspekt.
Oznacza to, że lider musi myśleć poza schematem nagroda-kara zaproponowanym przez przeciwną teorię X.
Różnice między teorią X a teorią Y
Podsumowując, główne różnice między teorią X a teorią Y są następujące:
- Teoria X zakłada, że osoba unika pracy. Z drugiej strony, teoria Y zakłada, że jednostki chcą i muszą pracować.
- X podnosi nagrody i kary, aby pracownicy mogli dostosować się do celów organizacji. Zamiast tego Y twierdzi, że pracownicy powinni być motywowani w inny sposób, dążąc na przykład do osobistego spełnienia.
- X stanowi autorytarne przywództwo. Z drugiej strony, Y sugeruje bardziej partycypacyjny kierunek (przywództwo partycypacyjne). Przywództwo, które promuje, że pracownicy mogą czuć się częścią organizacji, a tym samym rozwijać wszystkie swoje możliwości.
- X proponuje dość tradycyjny pogląd na relację pracownik-pracownik. Związek, który może wydawać się bardzo hierarchiczny i autorytarny. Z drugiej strony, Y jest bardziej zgodne z praktyką organizacji w dzisiejszych czasach, w poszukiwaniu, aby ich zasoby ludzkie czuły się zmotywowane jako część firmy. Innymi słowy, zwykle rozumie się, że jedyną zachętą do dostosowania się do celów firmy nie powinna być pensja ani możliwość nałożenia kary.