Społeczno-ekonomia to paradygmat, który próbuje włączyć do analizy ekonomicznej elementy takie jak społeczność i wartości. W ten sposób chodzi o kontekstualizowanie decyzji ekonomicznych poza racjonalnością.
Społeczno-ekonomia narodziła się jako propozycja w przeciwieństwie do ekonomii neoklasycznej. Ta szkoła zwykle zakłada, że agenci są racjonalni. I na tej podstawie uważa, że zawsze dążą do własnej korzyści lub użyteczności, gdy konsumują towary lub usługi.
Jednak socjoekonomia sugeruje, że ludzie działają nie tylko w poszukiwaniu własnej korzyści. Cóż, zgodnie z nimi, specyficzny kontekst polityczny i kulturowy, w którym to robią, ma wpływ. Innymi słowy, jednostka dąży również na przykład do promowania solidarności i sprawiedliwości.
Patrząc z innej strony, istnieją czynniki, takie jak pewne wartości, które również będą wpływać na decyzje ludzi, poza maksymalizacją użyteczności, jaką proponuje szkoła neoklasyczna i teoria oczekiwanej użyteczności.
Trzeba w tym miejscu pamiętać, że socjoekonomia proponuje interdyscyplinarne podejście do decyzji ekonomicznych, uwzględniające np. elementy socjologii, psychologii czy politologii.
Wpisuje się to w ekonomiczną heterodoksję i wyróżnia się wielu laureatów Nagrody Nobla w tej dziedzinie, jak Daniel Kahneman czy Richard Thaler.
Amitai Etzioni i socjoekonomia
Socjolog Amitai Etzioni jest być może najbardziej znanym autorem socjoekonomii. W swojej pracy „Wymiar moralny. Ku nowej ekonomii”, podnosi podstawy tego nurtu myślenia przeciwnego ekonomii neoklasycznej.
Etzioni, który pracował na Columbia University i Harvard Business School, twierdzi, że nie wystarczy studiować decyzje gospodarcze w wyniku analizy kosztów i korzyści. Zamiast tego należy przedstawić społeczność jako kluczowego aktora w zachowaniu ludzi.
Według Etzioniego osoba nie działa w izolacji i nie szuka własnej korzyści lub przyjemności, ale istnieją czynniki normatywne (prawa) i afektywne, powiązane ze społecznością, które na nią wpływają.
Co więcej, Etzioni kwestionuje to, że jednostki zawsze podejmują najbardziej racjonalne decyzje, w odosobnieniu, w porównaniu do zorganizowanej kolektywu. Oznacza to, że na przykład zarząd może podjąć racjonalną decyzję, mówi naukowiec.
Aplikacja społeczno-ekonomiczna
Praktycznym sposobem zrozumienia socjoekonomii jest badanie różnych grup w populacji. Nie wystarczy klasyfikować jednostki tylko ze względu na ich poziom dochodów, ale między innymi na poziomie wykształcenia, zawodu (formalnego lub nieformalnego), dostępu do usług publicznych.
Pozwoli nam to na szerszą analizę grup ludności. Dwie osoby o tym samym poziomie dochodów mogą podjąć inną decyzję w tej samej sytuacji (na przykład wypłata premii), jeśli mają inną sytuację zawodową, być może jedna jest formalna, a druga nieformalna.
Podobnie możemy porównać różne kraje. Być może dwa narody mają podobny poziom produktu krajowego brutto na mieszkańca. Jednak wolności polityczne są różne, więc poziom dobrostanu jest inny w obu przypadkach.