Nadwyżka publiczna występuje wtedy, gdy państwo wydaje mniej niż zarabia w ciągu roku, a zatem może pokryć swoje wydatki bez zadłużania się.
Nadwyżka publiczna jest znana jako nadwyżka fiskalna, którą państwo ponosi w okresie, zwykle roku. Jeśli wynik jest ujemny, to deficyt publiczny, a jeśli wynik dodatni, to nadwyżka.
Gdy taka nadwyżka jest wykazana, państwu udaje się zebrać wystarczającą ilość pieniędzy na pokrycie swoich wydatków. Zwykle przedstawia się go jako procent PKB danego stanu, aby ułatwić porównanie go z innymi stanami.
Wynik budżetu publicznego uzyskuje się przez dodanie wszystkich dochodów państwa (na przykład podatków i świadczeń spółek publicznych) i odjęcie wydatków (na przykład dotacji, wynagrodzeń publicznych i robót publicznych).
Kiedy mówimy o nadwyżce publicznej, ogólnie odnosimy się do nadwyżki fiskalnej zespołu administracji publicznych państwa (suma nadwyżek fiskalnych gmin, prowincji i rządu centralnego). Mimo to czasami używa się go również w odniesieniu do nadwyżki fiskalnej administracji publicznej, takiej jak wspólnota autonomiczna, województwo czy gmina.
Administracje publiczne mają obowiązek sporządzić budżet, aby wiedzieć, jakie będą ich dochody i wydatki w przyszłym roku. Dlatego będą wiedzieć z góry, czy państwo będzie miało nadwyżkę publiczną, czy nie. W tym przypadku nazywana jest nadwyżką budżetową, ponieważ odnosi się do nadwyżki fiskalnej oczekiwanej przez rząd przy tworzeniu budżetów na kolejny rok.
Przykład nadwyżki publicznej
Zobaczmy prosty przykład, jak obliczyć tę nadwyżkę dla fikcyjnego kraju. Twoje dane za rok 20 to:
- PKB = 1000€
- Dochód = 150 €
- Wydatki = 100€
- Nadwyżka: + 50
- Nadwyżka (%): 5% PKB
Kraj wszedł o 50 euro więcej niż wydał. W związku z tym jego nadwyżka publiczna wyrażona jako procent PKB wynosi 5%.