Arystokracja to system rządów, w którym przywództwo rządowe spoczywa w rękach kilku osób, które identyfikują się jako najlepiej przygotowani.
Etymologicznie słowo arystokracja pochodzi z języka greckiego i składa się z jednej strony arystokrata co oznacza „najlepszy”, a z drugiej strony Kratos którego znaczenie to „rząd”. W ten sposób arystokracja oznacza dosłownie rządy najlepszych.
W tej formie rządów kierunek spada na kilka osób, uważanych za najmądrzejszych, najzdolniejszych i najpilniejszych. By byli odpowiedzialni za podejmowanie właściwych decyzji dla dobra i interesu pozostałych mieszkańców państwa.
Pochodzenie arystokracji
Pochodzenie tego terminu znajduje się w starożytnej Grecji. To Platon broni tej formy organizacji rządowej w swojej utopii idealnego państwa. Platon w rozwoju tej utopii broni tego, że podział społeczny musi zostać dokonany na trzy wielkie klasy. Z jednej strony rzemieślnicy i chłopi, tuż powyżej, byliby wojownikami, a na szczycie piramidy filozofami.
Ci ostatni są identyfikowani przez Platona jako odpowiedzialni za kierowanie rządem pewnego terytorium. Dlatego wyraźnie widzimy, że jest to arystokracja.
Arystoteles, uczeń Platona, stawia mu ważny zarzut. Twierdzi, że nie należy zapominać, że każda forma rządu może przerodzić się w inną, a arystokracja nie jest wyjątkiem.
W tym sensie Arystoteles ustanawia trzy czyste formy rządzenia: monarchię, arystokrację i demokrację, które dążą do wspólnego dobra grupy rządzonych. Jednak każdy może przerodzić się w inne, nieczyste formy: tyranię, oligarchię i demagogię.
To powiedziawszy, arystokracja może przerodzić się w oligarchię, w której nie dąży się już do dobra wspólnego, ale raczej do wzbogacenia i zaspokojenia interesów klasy rządzącej.
Anacykloza
Polibiusz, grecki historyk z II wieku pne, rozwinął koncepcję zwaną anacyklozą, czerpiąc również z wcześniejszych pism Arystotelesa i Platona. Anacykloza to rodzaj koła, w którym ujawnia się pewna forma rządów, a następnie jej degeneracja. Po tym nastąpi kolejna pożądana forma i jej degeneracja. I tak dalej z sześcioma modelami rządów, które wówczas istniały.
Arystokracja jest pożądaną formą, która powstaje po tyranii. Według Polibiusza najbardziej znamienici i najbliżsi tyranowi ludzie to ci, którzy prowadziliby bunty przeciwko niemu. W ten sposób ludzie powierzyliby nowy rząd swoim zbawicielom.
W ten sam sposób arystokracja jest również preludium do oligarchii, a ten krok byłby wynikiem dziedziczenia rządu po potomkach elit rządzących. Niezdolni do rządzenia, ulegają zepsuciu i oddają się czerpaniu radości z odziedziczonej pracy. W ten sposób ustanawiając oligarchię.
Charakterystyka arystokracji
Biorąc pod uwagę definicję i pochodzenie tego terminu, możemy podsumować, że arystokracja ma trzy główne cechy:
- Rząd spada na kilka osób.
- Władcy to najbardziej przygotowani i zdolni ludzie.
- Sukcesja prowadzona jest w sposób dziedziczny, jak w monarchii.
Przykłady arystokracji
Przykład arystokracji jako formy rządów można znaleźć w mieście-państwie Sparta w starożytnej Grecji. Rząd sprawowali dwaj spartańscy królowie oraz rada składająca się z dwudziestu ośmiu starszych, zwanych gerusia, i zostali wybrani przez lud. Organ ten był odpowiedzialny za wykonywanie funkcji ustawodawczych i sądowniczych.
Na koniec należy zauważyć, że od czasów feudalnych do dnia dzisiejszego słowo arystokracja odnosi się do wyższych lub szlacheckich klas kraju. Szlachta, hrabiowie i markizy, którym monarchia nadała tytuł w minionych wiekach i które przez lata dziedziczone.
W okresie feudalizmu bycie arystokratą oznaczało posiadanie m.in. ogromnych przywilejów fiskalnych, politycznych i społecznych. Ale przez długi czas jego znaczenie oznacza jedynie uznanie i prestiż. Od tego czasu wraz z upływem lat i tworzeniem się nowych form państwa przywileje zanikają.