Racjonalne oczekiwania to teoria ekonomiczna, która mówi, że podmioty gospodarcze tworzą swoje oczekiwania racjonalnie, wykorzystując wszystkie dostępne informacje.
Racjonalne oczekiwania zakładają, że jednostki i inne podmioty gospodarcze szacują wartość, jaką zmienne ekonomiczne będą miały w przyszłości, efektywnie wykorzystując dostępne im informacje i doświadczenia. Mogą nawet być w stanie przewidzieć środki, jakie podejmie rząd, aby uporać się z zaburzeniami w gospodarce.
Oznacza to, że oczekiwania nie są stronnicze, mogą występować błędy, ale średnio oczekiwania są prawidłowe, a błędy są przypadkowe. Ponadto Twoje obecne oczekiwania wpływają na przyszły rozwój Gospodarki.
Pochodzenie racjonalnych oczekiwań
Pierwsze idee racjonalnych oczekiwań przedstawił J. Muth na początku lat 60. Zostały one jednak rozwinięte dzięki pracom innych ekonomistów, takich jak Lucas, Sargent, Wallace i Barro.
W szczególności Lucasowi udało się włączyć tę teorię do makroekonomii i analizy skutków polityki gospodarczej.
Charakterystyka racjonalnych oczekiwań
Racjonalne oczekiwania opierają się na następujących podstawowych założeniach dotyczących podmiotów gospodarczych i ich zachowania:
- Są racjonalni: używają rozumowania, aby przyjąć założenia. Nie mówi o emocjach, jak argumentują finanse behawioralne.
- Posiadają istotne informacje, takie jak: informacje o przeszłej ewolucji zmiennej, na której kształtują się oczekiwania, informacje o innych zmiennych, które mogą mieć wpływ na zachowanie analizowanej zmiennej, informacje o polityce gospodarczej rządu w teraźniejszości iw przeszłości.
- Zachowują się tak, jakby reszta agentów również była racjonalna.
- Dokonują przeglądu swoich oczekiwań i próbują dokonać korekt, aby nie popełnić ponownie błędów w swoich szacunkach.
Skutki racjonalnych oczekiwań
Jednym z głównych efektów tej teorii jest to, że nie będzie już tak łatwo oszukiwać podmioty gospodarcze, a zatem niektóre z polityk gospodarczych, które uważano za skuteczne, już takie nie są.
Tak więc, na przykład, zgodnie z ideami Keynesa, ekspansywna polityka monetarna pozwoliłaby na obniżenie płac (wartości realnej) bez tak dużego oporu ze strony pracowników. W ten sposób można by wyemitować więcej pieniędzy, aby zwiększyć stopę inflacji, obniżyć płace realne (co zwiększyłoby zatrudnienie) i obniżyć stopę bezrobocia.
Jeśli jednak mamy agentów o racjonalnych oczekiwaniach, ta polityka nie byłaby skuteczna. Oczekiwana stopa inflacji byłaby zbliżona do rzeczywistej, a pracownicy mieliby świadomość, że ich płace realne spadają.
Zwolennicy teorii racjonalnych oczekiwań zaproponowali rewizję krzywej Phillipsa. Na początku pracownicy mogą nie zdawać sobie sprawy, że wyższe ceny obniżają ich zarobki, więc oferują pracę za niższą cenę, pracodawcy są skłonni zatrudniać więcej, a bezrobocie zmniejsza się w krótkim okresie. Jednak w następnym okresie pracownicy mają już ukształtowane oczekiwania co do przyszłej inflacji, uświadamiają sobie płace o niższej wartości i wzrost bezrobocia (powrót do wartości początkowej, ale do wyższej inflacji). Racjonalne oczekiwania sprawiają, że podnoszenie inflacji nie jest skuteczną polityką zmniejszania bezrobocia.