Twierdzenie pajęczyny to model, który reprezentuje i wyjaśnia, w jaki sposób osiągana jest równowaga na niektórych rynkach. Dzieje się tak, gdy decyzje dotyczące produkcji i konsumpcji są odległe w czasie.
Zgodnie z twierdzeniem pajęczyny rynek dostosowuje się do pewnego procesu modyfikacji lub korekty. Oznacza to, że produkcja zmienia się lub jest nieciągła. Tego typu sytuacja występuje zwykle na rynkach wolnej konkurencji.
Przypadek, w którym ma zastosowanie twierdzenie o pajęczynie, to na przykład rynek rolny, na którym istnieje okres oczekiwania między produkcją a decyzją konsumenta wnioskodawców.
Dlatego na przykład cena pszenicy nie jest taka sama, gdy jest uprawiana, jak wtedy, gdy jest zbierana. Tak wielu producentów decyduje się na zabezpieczenie się przed wahaniami cen poprzez finansowe instrumenty pochodne.
Twierdzenie to pojawia się również zwykle w sytuacjach, gdy cena jest zbyt wysoka, co powoduje nadwyżkę podaży. Innymi słowy, gdyby cena spadła, produkcja byłaby lepsza. Jednak przy tej nowej cenie ilość podaży również spadłaby, powodując nadmierny popyt.
Gdybyśmy kontynuowali to sukcesywnie, ustępując pola między podażą a popytem, osiągnęlibyśmy punkt równowagi. Graficznie proces ten ma kształt pajęczyny, stąd nazwa pojęcia.
Modalności twierdzenia o pajęczynie
W zależności od elastyczności popytu i podaży zostaną opracowane dwa różne scenariusze:
- Model równowagi niestabilnej lub wybuchowej: Zamiast przyjmować takie podejście do sytuacji równowagi, jak wyjaśniliśmy powyżej, działają siły dystansujące. Stanie się tak, gdy elastyczność podaży i elastyczność popytu będą nieelastyczne. Oznacza to, że agenci nie są bardzo wrażliwi na zmiany cen.
- Model równowagi stabilnej: Siły działają w kierunku równowagi na rynku. W tym przypadku producenci i konsumenci reagują na zmiany cen.
Przykład twierdzenia o pajęczynie
Jako prosty przykład możemy wziąć rynek lodów. W zwykłe dni popyt może wynosić 40 lodów, natomiast w upalne dni wzrasta do 300. Sprzedający mogą więc wykorzystać tę zmianę popytu do podwyższenia ceny sprzedaży.
Ta zmiana miałaby pewne zalety: nabywcy mogliby dostać lody, a sprzedawcy uzyskaliby wyższy poziom zysków, biorąc pod uwagę poziom popytu, który dostarczają.
Jednak nadprodukcja może czasem przełożyć się na mniejsze zyski, ponieważ niedobór zostanie zmniejszony, a poszkodowani nie będą w tym momencie cenić dobra.
Podsumowując, twierdzenie to jest uważane za przydatny model ekonomiczny, jeśli chodzi o przewidywanie problemów związanych z oczekiwaniami cenowymi i nadwyżką podaży lub popytu na rynku.