Ideologia polityczna to zbiór postulatów, wartości i idei, które określają, jak powinien wyglądać otaczający nas świat.
Ideologie składają się z wartości moralnych, zasad i przekonań. Te wartości i przekonania są w pełni nabywane i robimy to podczas socjalizacji pierwotnej (rodzina), mobilności i socjalizacji wtórnej (szkoła, media itp.).
W ten sposób przez pierwsze lata naszego życia będziemy wykuwać naszą ideologię, choć w wielu przypadkach nie jest ona nieruchoma i może zmieniać się na przestrzeni lat i doświadczeń, zarówno osobistych, jak i zawodowych. Można ją również zdefiniować jako soczewki, przez które widzimy otoczenie, a każdą wiadomość, którą otrzymujemy lub wydarzenie, którego jesteśmy świadkami, widzimy je w taki czy inny sposób.
Istnieje nieskończona liczba ideologii, które można umieścić na prostej osi lewo-prawo, którą wszyscy znamy, lub na innych osiach o większej liczbie wymiarów, w których klasyfikujące je zmienne są nieco bardziej złożone i rygorystyczne.
Dlaczego trzeba znaleźć nowe sposoby ich klasyfikacji? Ponieważ istnieje wiele wspólnych aspektów w ideologiach, które bardzo się od siebie różnią. Na przykład zarówno totalitaryzm, jak i progresywizm bronią ingerencji państwa w gospodarkę, ale różnią się całkowicie w odniesieniu do wolności osobistych.
Geneza ideologii politycznych
Początki politycznej prawicy i lewicy, jako ideologii, można odnaleźć w zgromadzeniu francuskim, które odbyło się w maju 1789 r., w którym miała się rozpocząć rewolucja, która miała zmienić Europę. Na sejmie głosy odbywały się stanami: głos szlachty, głos duchowieństwa i głos stanu trzeciego, czyli ludu. A każdy majątek składał się z tej samej liczby osób. Rok wcześniej pozwolono trzeciemu osiedlu podwoić swoją reprezentację.
Na tym zgromadzeniu w maju 1789 r. prości ludzie poprosili, aby głosowanie odbywało się według stanu, a nie według stanu, uzyskując w ten sposób absolutną większość. Ale szlachta i duchowieństwo głosowali przeciw, unieważniając petycję. Tego dnia trzeci stan zasiadał po lewej stronie prezydenta, a szlachta i duchowieństwo po prawej.
Stąd prawica jest identyfikowana jako konserwatyści, obrońcy status quo, a lewica jako republikańscy obrońcy wolności i postępu. Z biegiem czasu to się zmieniło, odkąd kupiec burżuazyjny został wpisany w ramy lewicy, a od kilku lat jest bardziej wrabiany w prawicę.
Lewa - prawa oś
| LEWO | DOBRZE |
|---|---|
| Antyimperializm | Armia (pozytywna) |
| Armia (negatywne) | Wolność i prawa człowieka |
| Pokój | Konstytucjonalizm (pozytywny) |
| Internacjonalizm (pozytywny) | Władza polityczna |
| Demokracja | Ekonomia wolnego rynku |
| Regulacja państwowa | Zachęty ekonomiczne |
| Gospodarka planowa | Protekcjonizm (negatywny) |
| Protekcjonizm (pozytywny) | ekonomia prawosławna |
| Gospodarka kontrolowana | Ograniczone państwo opiekuńcze |
| Nacjonalizacja | Narodowy styl życia |
| Rozbudowa państwa opiekuńczego | Moralność tradycyjna (pozytywna) |
| Rozszerzenie edukacji | Prawo |
| Prawa pracownicze (pozytywne) | Grupy pracownicze (pozytywne) |
W tej tabeli dobrze reprezentowane są postulaty i konotacje, które mają wiele kategorii w zależności od tego, czy znajdują się po lewej, czy po prawej stronie. Przed wyjaśnieniem niektórych kategorii należy wyjaśnić, że bycie po lewej lub po prawej stronie nie oznacza przyjęcia całego pakietu powiązanych pomysłów. Każda istota ludzka jest inna i nawet jeśli utożsamia się z ideologią, będzie miała własne wyobrażenia na temat niektórych zawartych w niej idei.
Do rozwijania którejkolwiek kategorii wybraliśmy te, które są bezpośrednio ze sobą skonfrontowane, aby porównanie było jeszcze łatwiejsze. Wojsko jest instytucją powiązaną z prawem i porządkiem, a także konfliktami zbrojnymi, więc lewica ma tendencję do bardziej pacyfistycznych tendencji i jest bardziej niechętna siłom zbrojnym. Z drugiej strony prawica ma tendencję do oceniania bardziej dobrej pozycji międzynarodowej i obrony terytorium. To, że państwo opiekuńcze obejmuje coraz więcej usług, jest typowe dla ideologii lewicowej, podczas gdy prawica opowiada się za prywatnymi usługami ze względu na efektywność ekonomiczną.
Schemat Nolana
Jak wspomnieliśmy, tradycyjne idee osi i szufladkowania tylko na dwie kategorie to coś, co nie pozwala nam dostrzec niuansów ideologii. Na przykład faszyzm jest niedemokratyczną ideologią totalitarną, tradycyjnie utożsamiany jest z prawicą, a konkretniej skrajną prawicą.
Ma to jednak niewiele lub nic wspólnego z liberalnym konserwatyzmem, który panuje w wielu partiach demokratycznych, również zaliczanych do prawicowych. Stąd konieczne są klasyfikacje takie jak diagram Nolana, które poprzez inne zmienne pozwalają uchwycić te różnice.
Schemat opiera się na wykorzystaniu dwóch zmiennych, wolności gospodarczej na jednej osi i wolności osobistej na drugiej. Odejście od zarządu politycznego w pięciu wielkich ideologiach, poniżej niedemokratycznych, powyżej liberalizmu, na lewicowym progresywizmie, na prawicowym konserwatyzmie, a pośrodku na centrum, z mniejszym ładunkiem ideologicznym.
- W totalitaryzmie obie wolności są całkowicie zminimalizowane lub wyeliminowane.
- Konserwatyzm opowiada się za wolnością gospodarczą, ale nie za wolnością osobistą.
- Progresywizm opowiada się za przeciwieństwem, wysokim stopniem wolności osobistej, ale nie ekonomicznej.
- I liberalizm dla wysokiego stopnia obu wolności.
W zależności od stopnia swobody w ideologii osoby lub partii, z każdej osi zostanie wytyczona prostopadła linia, a punkt, w którym się przecinają, określa ich ideologię. Na przykład tradycyjna prawica i lewica wykluczają ze swojego schematu tych ludzi i partie, które opowiadają się zarówno za wolnością osobistą, jak i wolnością gospodarczą. Jednak na schemacie zajmowaliby pozycję liberalną.
Teraz należy zauważyć, że w ramach każdej z tabel są też rozróżnienia i współistnieją różne ideologie:
- Totalitaryzm → Nazizm i komunizm.
- Konserwatyzm → Konserwatywna i liberalna prawica.
- Progresywizm → Socjalizm demokratyczny i demokracja socjalna.
- Liberalizm → Anarchizm i anarchokapitalizm.