Fryderyk Engels był jednym z ojców socjalizmu naukowego, zwanego też marksizmem, i przywódcą socjalistycznym. Jednak jego rodzina, należąca do burżuazji przemysłowej sektora włókienniczego, miała zamożną pozycję, konserwatywną ideologię i znajdowała się pod wpływem kalwińskich pozycji religijnych.
Pomimo jego ważnego wkładu w marksizm, jego osobowości i koncepcji politycznych, społecznych i ekonomicznych, zawsze pozostawał w cieniu Marksa.
Engels: życie i praca
Friedreich Engels urodził się w Barmen w Nadrenii w 1820 r., zmarł w 1895 r. w Londynie. Dorastał pod wpływem poglądów konserwatywnych i kalwińskich. Od młodości zaczął interesować się postępowymi ideami, takimi jak ruch „młodych Niemców”: liberalnym i postępowym patriotyzmem kulturowym, domagającym się reform republikańskich, liberalnych i świeckich. Jego ewolucja ideologiczna doprowadziła go do nawiązania kontaktu z ideami Hegla i porzucenia wszelkich śladów religijności odziedziczonej po rodzinie.
W 1842 poznał Marksa w redakcji gazety Gazeta Reńska, gdzie był redaktorem. Relacje początkowo były napięte, z rozbieżnościami w stosunku do niektórych artykułów, które uznano za bardzo radykalne, co według Marksa mogło zagrozić publikacji.
Engels w Anglii: fabryki, oweniści i czartyści
Wkrótce po spotkaniu z Marksem Engels wyjechał do Anglii, gdzie należały do rodzinnych przedsiębiorstw. W Manchesterze zetknął się z mściwymi ruchami robotniczymi, takimi jak owenizm i czartyzm, krytycznymi wobec industrializacji. Wszystko to pozwoliło mu poznać rzeczywistą sytuację klasy robotniczej, co stanowiło bardzo ważne uzupełnienie idei filozoficznych i politycznych, których nauczył się w młodości w Niemczech.
Współpraca z Marksem
W 1844 Engels rozpoczął współpracę z Marksem, która trwała czterdzieści lat. Dzięki swojej sytuacji finansowej Engels wspierał Marksa i jego rodzinę. W tym czasie wspólnie stworzyli najważniejsze dzieła tego nurtu myślowego, takie jak: Kapitał.
W Brukseli, gdzie się schronił, aktywnie uczestniczył w ruchu politycznym i związkowym. Wraz z Marksem należał do Ligi Sprawiedliwych, która później przekształciła się w Ligę Komunistów. W tym czasie skupił się na tworzeniu i rozbudowie sieci organizacji komunistycznych na poziomie europejskim. Celem było w tym czasie osiągnięcie ustanowienia „reżimów burżuazyjnych”, które położyłyby kres władzy szlachty. Zadanie to doskonale wpisuje się w ich koncepcje etapów rozwoju historycznego, których celem było ustanowienie różnych etapów aż do triumfu komunizmu.
Przewodnik po działaniu: Manifest Partii Komunistycznej
Na drugim zjeździe Związku Komunistów, na którym przeważały tezy Marksa, Engelsowi i Marksowi zlecono opracowanie swego rodzaju przewodnika dla ruchu, który zostałby opublikowany pod tytułem Manifest Partii Komunistycznej w 1848 roku. chwile przed rewolucją, która przeszła przez Europę w 1848 roku. Uważa się jednak, że wpływ tego manifestu był minimalny.
Po klęsce rewolucji we Francji wyjechał do Niemiec, gdzie starał się krzewić ducha rewolucyjnego. W 1849 r. brał czynny udział w kolumnie ponad ośmiuset robotników i studentów pod dowództwem zbuntowanego generała pruskiego. Wojska pruskie pokonały rewolucjonistów. Następnie wrócił do Anglii, gdzie ponownie spotkał się z Marksem. Powrót do Anglii i publikacja Kapitał
Po powrocie do Anglii wznowił współpracę z Marksem. Został współwłaścicielem jednej z fabryk. Dzięki temu, chociaż nienawidził swojego zajęcia, mógł poprzeć Marksa, z którym prowadził bardzo płynną korespondencję. Chociaż prawdą jest, że Marks był duszą Kapitał, wkład Engelsa był bardzo ważny: wkład praktycznych danych, statystyk, a nawet własnych opinii, które Marks dobrze przyjął z uwagą.
Napisanie tej pracy miało miejsce głównie w latach 1861-1863. W 1867 ukazał się pierwszy tom. W latach 1885-1894 ukazały się dwa pozostałe, pod redakcją Engelsa, już po śmierci Marksa.
Praca ta składała się z dogłębnej analizy kapitalistycznego systemu produkcji oraz relacji władzy i dominacji klas społecznych. Jest to dzieło, które choć uważane było za traktat o ekonomii, ma niezaprzeczalny związek z filozofią i polityką.
Engels i Międzynarodówka
Engels odegrał ważną rolę w Pierwszej Międzynarodówce. Został wybrany jej sekretarzem dla różnych krajów europejskich. Stawiał czoła tym, którzy nie podzielali jego marksistowskich idei. Michaił Bakunin, anarchista, był jednym z jego głównych celów, z którego odrzucił swoje libertariańskie idee i koncepcję Międzynarodówki jako zwykłego koordynatora organizacji narodowych. Jednym z głównych sukcesów jego stanowiska było założenie w 1869 r. przez Augusta Bebla i Wilhelma Liebknechta Niemieckiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej.
W tym czasie publikował ważne prace, m.in Geneza rodziny, własność prywatna i państwo. Kiedy Marks zmarł, kontynuował pracę nad szerzeniem idei obu, przeciwstawiając się zarówno lewicowości, jak i prostemu reformizmowi, z takimi dziełami jak Krytyka programu Gotha fala Krytyka programu socjaldemokratycznego.
Engels: postać w cieniu Marksa
Jego wkład w materializm, socjalizm i marksizm był niezwykły. Jednak jego postać została przyćmiona postawą Marksa, którego Engels uznał za bardziej intelektualnego. Jednak wbrew temu, co można by sądzić po jego statusie społecznym, Engels był bardziej człowiekiem czynu i aktywistą niż prostym teoretykiem socjalizmu. Jej aktywny udział w Pierwszej Międzynarodówce, współpraca z grupami socjalistycznymi i reformistycznymi w Wielkiej Brytanii czy próby organizowania ruchów robotniczych w różnych krajach pokazują wagę tego aspektu.
Jego lojalność wobec Marksa sprawiła, że stał się głównym wykonawcą i zagorzałym obrońcą pozycji marksistowskich, nie wątpiąc w wygodzie użycia wszelkich możliwych środków w celu wyeliminowania tych, którzy utrzymywali heterodoksyjną linię.
Materializm dialektycznyMaterializm historycznyManifest Komunistyczny