Specjalne prawo ciągnienia (SDR) to rodzaj waluty tworzonej i wykorzystywanej przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) do funkcjonowania jako aktywa rezerwowe i jednostka rozliczeniowa.
Specjalne Prawa Ciągnienia (SDR) stanowią aktywa rezerwowe, które są przydzielane członkom MFW zgodnie z limitem udziałów, jakie każdy z nich posiada w organizacji międzynarodowej. Kwota ta opiera się głównie na produkcie krajowym brutto (PKB) każdego kraju, tak więc kraje najbogatsze mają większą liczbę SDR niż najbiedniejsze.
Posiadacze Specjalnych Praw Ciągnienia (SDR) mogą wymieniać je na waluty takie jak euro, dolar lub inne twarde waluty za pomocą dwóch mechanizmów: i) poprzez dobrowolną wymianę między krajami członkowskimi lub ii) gdy Fundusz wyznaczy kraj z dużymi rezerwami SDR na kupić od innego członka, który potrzebuje gotówki.
Pochodzenie i historia SDR-ów
SDR został utworzony przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy w 1969 r. w ramach systemu z ustalonym parytetem z Bretton Woods. System ten polegał na tym, że emitowane monety lub banknoty musiały być zabezpieczone rezerwami złota lub powszechnie akceptowanymi monetami (takimi jak dolar). Jednak ograniczenia rezerwowe obu aktywów utrudniały rozwój handlu i potrzeby gotówkowe tamtych czasów. Aby pomóc rozwiązać ten problem, MFW postanowił stworzyć SDR jako dodatkowe aktywa rezerwowe.
Kilka lat później system z Bretton Woods został porzucony, a SDR straciło na znaczeniu. Jednak w latach kryzysu finansowego 2008-2009 SDR-y odegrały ważną rolę w zapewnieniu płynności światowemu systemowi finansowemu.
Oszacowanie wartości SDR
Wartość SDR jest obliczana codziennie w odniesieniu do koszyka walut ważonych (tzn. każda waluta jest mnożona przez współczynnik). Obecnie walutami uwzględnionymi są: dolar (amerykański), euro, chiński renminbi, jen japoński i funt brytyjski.
Jeśli chodzi o wagi, są one obliczane z uwzględnieniem eksportu kraju emitującego i wskaźnika finansowego, który obejmuje: rezerwy w walucie kraju emitującego, które są utrzymywane przez władze monetarne innych krajów lub organizacji, wielkość przeprowadzanych operacji wymiany z daną walutą oraz sumą salda międzynarodowych zobowiązań bankowych i międzynarodowych dłużnych papierów wartościowych denominowanych w tej walucie.
Co pięć lat dokonuje się przeglądu składu koszyka, tak aby skutecznie obejmował on waluty najistotniejsze w kontekście międzynarodowym.
Oprocentowanie SDR
Stopa procentowa SDR-ów jest określana jako średnia ważona stóp procentowych zestawu reprezentatywnych instrumentów dłużnych na rynkach pieniężnych walut, które tworzą koszyk tych praw.
Kalkulacja stopy procentowej jest przeprowadzana co tydzień i służy do naliczania odsetek posiadaczom SDR-ów oraz naliczania odsetek od tych, którzy pożyczyli.
Charakterystyka SDR-ów
Wśród cech charakterystycznych SDR-ów wyróżniają się:
- Nie jest walutą ani prawem w stosunku do MFW, ale aktywem, które potencjalnie można wymienić na inne waluty krajów członkowskich.
- Są one zarządzane przez MFW jako pozycje księgowe i są przydzielane każdemu krajowi członkowskiemu proporcjonalnie do jego kwot.
- MFW nie może przypisywać sobie SDR-ów.
- Służy jako jednostka rozliczeniowa MFW i innych organizacji międzynarodowych, takich jak Europejski Bank Centralny lub banki regionalne, które mogą być upoważnione do posiadania i handlu SDR-ami.
